Zou je jouw gedrag veranderen als je zou horen dat jouw werkelijk pensioeninkomen 25% lager uitvalt dan je had verwacht? Deze vraag stond centraal in een recent onderzoek (2012) door de gedragseconoom Prast (en anderen). De uitkomst was verbluffend. Verderop het antwoord.
Nu eerst een vraag voor de lezer. Stel: jouw pensioeninkomen bedraagt straks €2100 (inclusief AOW) per maand en jouw huidige levensstandaard is geënt op €2300 per maand. Zou je nu jouw gedrag veranderen?
De uitkomst is wellicht even verbluffend als in het onderzoek van Prast.
Daarom gaan we nu de vraag nog wat algemener stellen: wanneer heb je voor het laatst jouw (gewoonte)gedrag verandert op basis van (nieuwe) informatie?
In de wereld van de pensioenen (maar ook banken, verzekeraars, uitkeringsorganisaties) hebben beleidsmakers/bestuurders de idee dat het noodzakelijk is goed te communiceren over hun eigen producten en besluiten. Ze gaan daarbij van de veronderstelling uit dat informatie in de meest ruime zin van het woord inspeelt op de behoeften en verwachtingen van degene die deze producten afneemt. Of de gevolgen van hun besluiten ondergaat. Dat er daardoor een soort bewustwordingsproces gaat optreden en dat daardoor de mindset en/of het gedrag van de lezer gaat veranderen.
Dat inspelen op de gedachte van een soort bewustwordingsproces, - in ons voorbeeld pensioenbewustzijn -, kent vele uitdrukkingsvormen. Dan hebben we het over het taalgebruik: de moeilijkheidsgraad, een plaatje met een praatje, de leeftijdsgroep, het (digitale) communicatiemiddel, het beoordelingsvermogen van de lezer, wie gaat de informatie verstrekken tot en met de gedachte dat een teveel aan informatie contraproductief werkt. Dat alles vaak verpakt in tal van aanbevelingen onder het legitieme doel van transparantie.
Naast deze talige aanpak wordt de lezer eveneens bewust beïnvloed door het benoemen of beeldend schetsen van allerlei feiten en omstandigheden. Zoals: onderzoeksrapport xyz heeft aangetoond dat; nieuwe wetgeving met als gevolg dat; de kredietcrisis; toenemende risico’s; falend toezicht; fraude; gering vertrouwen in het marktsysteem. Stuk voor stuk belevingen die een gevoel van “onveiligheid” oproepen dat op zijn beurt wellicht gaat leiden tot actie.
Maar helaas; de talige, opgewekte gevoelens leiden geenszins tot gedragsverandering. Dat bleek ook uit de uitkomst bij het onderzoek van Prast. 80% van de respondenten gaf aan hun gedrag niet te zullen veranderen.
Gedrag is psychologie. Tussen wat mensen zeggen en wat mensen doen zit nog een wereld van verschil. De 20% bij het onderzoek van Prast die aangaven dat ze wel actie zouden gaan ondernemen betekent nog geenszins dat dit ook feitelijk gaat gebeuren. Woord en daad lopen in werkelijkheid nogal eens uiteen.
In ons alledaagse leven verandert ons gedrag niet zo snel door communicatie. Met uitzondering van panieksituaties of groepsgedrag zijn we pas bereid om ons gedrag te wijzigen bij gebeurtenissen die ons emotioneel raken: het verlies van een geliefde, een identiteitscrisis, werkloos worden, ontslag, onrechtvaardig worden behandeld of een burn out. We zijn letterlijk en figuurlijk van slag en gaan aarzelend op zoek naar ander gedrag. Geholpen door derden die ons “sturen” met woorden en informatie. Communicatie: "u 'n ik" in de meest diepe betekenis van het woord.
Dan worden we ons intens bewust van de informatie die we horen en op ons van toepassing is. Langzaam treedt er een nieuw bewustwordingsproces op. De start van een nieuw gedrag.
Twee aspecten vallen op bij emotionele gebeurtenissen. De gedragsverandering vindt pas plaats na de emotionele gebeurtenis. Dat duidt erop dat we als het ware eerst mentaal ontvankelijk moeten zijn om te veranderen. Het tweede aspect betreft hier de communicatie/informatie op zich. Het is in een dergelijke situatie slechts een hulpmiddel dat ons helpt om gebeurtenissen te begrijpen en ze een plaats te geven. Pas daarna kan er een gedragsverandering plaats vinden.
Terug naar de vraagstelling: leidt (pensioen)communicatie tot gedragsverandering. Eerst op het moment dat je in ons gegeven voorbeeld erachter komt dat jouw maandelijkse uitgaven hoger zijn dan jouw inkomsten (pensioenuitkering) ben je bereid om jouw gedrag aan te passen. Ga je actief op zoek naar informatie en communicatie.
In de tussentijd is (pensioen)communicatie slechts informatie waarvan je wel/niet kennis kunt nemen.
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten